Bernardo Atxaga: o xenial director de orquestra.

Non sabía con que libro comezar. Pensei moito nisto, pero creo que, despois dun tempo, non é tan importante. Son Turzi e pretendo dar dúas ou tres pinceladas dalgúns libros que me gustaron. Non son un bo crítico, non lin moitas das grandes obras literarias do canon. Estou contra o canon (aínda que sei que existe) e contra a creación de novas listas imprescindíbeis. Cales son os 100 mellores lugares onde vivirías? cales as 100 mellores películas? cales os modelos máis guapos? e os 100 mellores libros? Vaia, que prefiro ler e compartir con vós -informalmente e sen ánimo de sentar cátedra- o que me pareceron algúns libriños.

Eis a miña primeira viaxe literaria:

Algunhas veces topamos con libros que non podemos deixar de ler, que nos transforman durante días nos que avanzamos na trama e fan que desconectemos da realidade e que vivamos canda os seus personaxes. Sen dúbida, este é un deles.
O fillo do acordeonista métenos de cheo na Patria Vasca, pero non nos referimos a "Vasca" dun xeito seriano nin copetiano, senón que se trata da outra patria, a das palabras ("A minha pátria é a minha língua").
Grazas á tradución de Ramón Nicolás (mágoa dunha mellor revisión final) puidemos ler en galego a historia de Joseba e David, dous amigos que se encontran en California e rememoran os seus días da infancia en 1957 na escola de Obaba -unha aldea do norte de Navarra que Atxaga lanzou ao mundo con Obabakoak- retratada dende os tempos da Guerra Civil de España aos da posguerra e remate do franquismo.
Cando novo, David vive feliz cos seus amigos de Obaba, pero pouco a pouco ve cousas ben estrañas que ninguén lle explica. As familias calan, non se conta nada. O silencio é oprimente e transfórmase nun compañeiro inseparábel. Durante a súa adolescencia o fillo do acordeonista procura información sobre o que aconteceu en Obaba no pasado coa súa familia e coas dos seus amigos. David acaba por se posicionar nun bando distinto ao do acordeonista.
Bernardo Atxaga, quen xa nos sorprendera con Obabakoak e Memorias dunha vaca creou unha novela tremendamente humana. É esta unha obra que reflicte o interior dos personaxes da cuadrilla de David -e onde as relacións que este estabelece con cada un deles teñen moitísima forza-. Alén disto, a natureza e a paisaxe transfórmanse en dúas personaxes importantísimas no libro e as montañas e os vales forman parte da acción.
O xenial autor guipuscoano, como un director de orquestra que prepara e afina todos os instrumentos para que soen ben, sérvese do relato para tocar o tema da amizade, da memoria, da saudade, do compañeirismo, da traizón e tamén da morriña de quen deixa a súa terra sabendo positivamente que nunca voltará a ela.
Como se comentou na presentación do libro, hai xa catro anos, é probábel que esteamos perante a maior novela en Euskara escrita até hoxe.
A súa lectura desmonta moitos tópicos sobre Euskal Herria, tópicos que se construíron en épocas nas que interesaba ofrecer unha determinada imaxe e que limitan a visión dos vascos e das vascas polo mundo adiante.
Beizón ao señor Atxaga por este agasallo.

Atxaga, Bernardo: O fillo do acordeonista. Vigo: Xerais. 2004.