domingo, 30 de marzo de 2008

Algo de polémica... con outros ollos



"Desde a outra banda das barras e do mar,
desde a Galicia dos castros, Fidel e Rosalía,
pomos convosco o pé no xugo,
irmáns na besta incursos,
no verso e na voz e na alta noite mesma (...)"
Anxo Angueira

Non pretendemos facer propaganda con isto. Algunhas veces falamos sen coñecer. Outras veces discutimos o que nos din. Pero moitas outras veces, calamos coma p_t_s e achantamos fronte ás versións oficiais.
Apetecíame mudar de xénero nas miñas viaxes literarias. Este libro impresionoume moito. Non adoito ler biografías nin entrevistas tan longas, pero pagou a pena facer unha excepción con Fidel. Enxalzado por uns poucos e moi criticado polos máis, este personaxe do Século XX responde todas as preguntas que lle formula Ramonet. Non é unha entrevista sinxela, senón que ataca moitas veces os puntos máis conflitivos da democracia cubana. Trátanse moitas cuestións polémicas (o carácter da Revolución, o comunismo, as relacións co resto do mundo, as posíbeis invasións do exército estadounidense, a falta dalgunhas liberdades, as eleccións cubanas, a consideración de países europeos, o futuro da illa, etc.) pero hai tamén moita historia ben contada nas máis de seiscentas páxinas das que gozamos cunha precisa análise do mundo no que vivimos.
Revisado polo Compañeiro Fidel en 2006, é un libro que está de actualidade e que nunca deixará de estalo.
Para ler antes, durante ou despois de ir de visita a Cuba.
Moi recomendado para comunistas pero, sobre todo, para as persoas máis críticas co sistema cubano e co señor Castro.

Ignacio Ramonet: Fidel Castro. A miña vida. Conversas con Ignacio Ramonet. Vigo: Xerais. 2007.

jueves, 13 de marzo de 2008

Polo sacro estadarte de El Rei

Levo días argallando que argumento debía usar como fío argumental para esta miña devoración (especialmente gostosa neste caso) e a cada pouco me sobreviña un pensamento: A este país fáltalle épica. Analizando polo miúdo esa hipótese cheguei a varias conclusións. En primeiro lugar non é que a este meu país lle falten sucesos heroicos (só teño que pensar nos percebeiros), o que si lle falta a este noso terruño son narradores que nos lembren que non somos un país de servos. O que nos falta non é Ivanhoe senón Walter Scott.

A Morte de Rei nace do puño dun fillo de labregos pobres de Roás, da man dun vendedor de libros que ten a capacidade de escribir palabras fermosas, das máis fermosas e ben traballadas que hoxe poden oírse. É o Darío un exemplo para narrar heroicidades porque como home é un home honesto e humilde, que ben pode techar un faiado como darnos o máis sensible dos cálamos, que pode aloumiñar a nosa alma brevemente, ou brotar de raiba un natural aturuxo. E así é este Morte de Rei.

Permitídeme que a paixón me leve por derroteiros que non agardaba no comezo: a lectura deste delicioso volume debera ser unha obriga non en todas as escolas, senón en todas as casas (o que podería ser un xeito bon de facer un Censo Vecindario, coma os que outrora se estilaban). Quen non quererá formar parte do exercito dun rei tan sabio, quen non poría a vida por peñor na espada dun rei tan amable, quen non se confortaría coa mirada amiga dun rei-camarada. Eu, pacifista, republicano e a miúdo covarde, deixaría que a raiba do vento levase o meu aceiro no flanco de nemedaos do exercito do rei... (ao igual que aos 9 anos daba voz por Ricardo Corazón de León ante a lectura de Walter Scott).

Ben sei que este rei tan bon e cun final tan amargue non é un fiel retrato de ningún rei pasado, e ben sei tamén que o rei que nos mostra é un rei imperfecto mais de alma pura, e é ese comandante o que se me presenta coma un rossignol. Esa imaxe dun lider bon, xusto, próximo e amable, porque, mal que nos pese, todos precisamos guías, chamádeos reis, chamádeos exemplos, chamenos como os meus irmáns estimen.

Coido que, cada alma sensible, ao ler esta ensoñación de cabaleiros (ou aínda máis, ao ler a ensoñación d'O Cervo na Torre), debe deixar escapar un breve laio, unha bagoiña que escorregue polo corpo enteiro e deixala prendida da súa páxina final, pois paga a pena salgalo...

martes, 11 de marzo de 2008

Os Fillos da Terra

Ola Irmáns,
Gran proxecto o do Gran Mestre!! Dende xa, o meu apoio e a miña intención de participar sempre que teña algún bo libro que comentar, eu, que son ben pouco amiga de participar nestes foros abertos a tantos ollos.
Como sempre, o principio é importante. Para min, a elección de libro para o estreo é doada. Chegou ás miñas mans como un pequeno tesouro familiar que foi (e aínda está) pasando polas mans dos integrantes da miña familia. Trátase dunha colección títulada Os Fillos da Terra e escrita por Jean M. Auel. A versión orixinal é inglesa e, que eu saiba, non hai tradución ao galego. A colección consta de 5 volumes (O clan do oso cavernario, O val dos cabalos, Os cazadores de mamuts, As planicies en tránsito e Os refuxios de pedra). A historia sitúase na prehistoria e permítenos acompañar a Ayla (de quen me permito adoptar o meu alcume) a través da súa vida. Ela é unha nena homo sapiens que perde a súa familia nun terremoto e que é recollida por un clan de homo neanderthalensis, polo que terá que adaptarse á vida e aos costumes deste grupo de persoas. Esta adopción marcará absolutamente toda a súa vida, mesmo cando deixe de vivir con eles para buscar individuos da súa especie. Como non quero esnaquizar a colección, non darei moitos máis detalles sobre a historia. Moito positivo e pouco negativo atopamos no libro:
- O negativo: as constantes analepses e referencias aos libros pasados que a autora se ve obrigada a facer, sobre todo nos últimos libros da colección, e que en ocasións provocan certa pesadez na lectura.
- O positivo: o afán de superación, as ganas de aprender, de ser mellor, de conseguir vivir sendo completamente autosuficiente, a capacidade de decidir, de romper os tabús, de pensar por si mesma que acompañan a Ayla durante toda a historia fan que para min este sexa un libro especial. Ayla, a rapaza indefensa que está a piques de morrer canda toda a súa tribu, consegue vivir e sobrevivir con xentes que non entende e que non a entenden, e esta supervivencia vese durante toda a historia.
A superación persoal, a amizade verdadeira, a xenerosidade total, o amor son algúns dos trazos positivos que tinguen esta historia prehistórica, trazos que aínda hoxe todos queremos que tingan as nosas historias persoais. Sen dúbida, unha lectura para recomendar.

Los Hijos de la Tierra, Jean M. Auel, Maeva 1994.

domingo, 9 de marzo de 2008

Bernardo Atxaga: o xenial director de orquestra.

Non sabía con que libro comezar. Pensei moito nisto, pero creo que, despois dun tempo, non é tan importante. Son Turzi e pretendo dar dúas ou tres pinceladas dalgúns libros que me gustaron. Non son un bo crítico, non lin moitas das grandes obras literarias do canon. Estou contra o canon (aínda que sei que existe) e contra a creación de novas listas imprescindíbeis. Cales son os 100 mellores lugares onde vivirías? cales as 100 mellores películas? cales os modelos máis guapos? e os 100 mellores libros? Vaia, que prefiro ler e compartir con vós -informalmente e sen ánimo de sentar cátedra- o que me pareceron algúns libriños.

Eis a miña primeira viaxe literaria:

Algunhas veces topamos con libros que non podemos deixar de ler, que nos transforman durante días nos que avanzamos na trama e fan que desconectemos da realidade e que vivamos canda os seus personaxes. Sen dúbida, este é un deles.
O fillo do acordeonista métenos de cheo na Patria Vasca, pero non nos referimos a "Vasca" dun xeito seriano nin copetiano, senón que se trata da outra patria, a das palabras ("A minha pátria é a minha língua").
Grazas á tradución de Ramón Nicolás (mágoa dunha mellor revisión final) puidemos ler en galego a historia de Joseba e David, dous amigos que se encontran en California e rememoran os seus días da infancia en 1957 na escola de Obaba -unha aldea do norte de Navarra que Atxaga lanzou ao mundo con Obabakoak- retratada dende os tempos da Guerra Civil de España aos da posguerra e remate do franquismo.
Cando novo, David vive feliz cos seus amigos de Obaba, pero pouco a pouco ve cousas ben estrañas que ninguén lle explica. As familias calan, non se conta nada. O silencio é oprimente e transfórmase nun compañeiro inseparábel. Durante a súa adolescencia o fillo do acordeonista procura información sobre o que aconteceu en Obaba no pasado coa súa familia e coas dos seus amigos. David acaba por se posicionar nun bando distinto ao do acordeonista.
Bernardo Atxaga, quen xa nos sorprendera con Obabakoak e Memorias dunha vaca creou unha novela tremendamente humana. É esta unha obra que reflicte o interior dos personaxes da cuadrilla de David -e onde as relacións que este estabelece con cada un deles teñen moitísima forza-. Alén disto, a natureza e a paisaxe transfórmanse en dúas personaxes importantísimas no libro e as montañas e os vales forman parte da acción.
O xenial autor guipuscoano, como un director de orquestra que prepara e afina todos os instrumentos para que soen ben, sérvese do relato para tocar o tema da amizade, da memoria, da saudade, do compañeirismo, da traizón e tamén da morriña de quen deixa a súa terra sabendo positivamente que nunca voltará a ela.
Como se comentou na presentación do libro, hai xa catro anos, é probábel que esteamos perante a maior novela en Euskara escrita até hoxe.
A súa lectura desmonta moitos tópicos sobre Euskal Herria, tópicos que se construíron en épocas nas que interesaba ofrecer unha determinada imaxe e que limitan a visión dos vascos e das vascas polo mundo adiante.
Beizón ao señor Atxaga por este agasallo.

Atxaga, Bernardo: O fillo do acordeonista. Vigo: Xerais. 2004.