viernes, 22 de febrero de 2008

Evocacion Devoradora: Fausto

É o Fausto unha desas lecturas que soen figurar no cadro das débedas, unha historia universal que, por repetida en diferentes tradicións literarias, todos coñecemos cremos coñecer.

Unha vez satisfeito o caixón do debe, saciada a sede devoradora, o seu pouso resulta dun sabor agridoce malia a pobre tradución: por unnha banda a grande obra, por outra banda a alma encollida coma un rato. A lectura ten un pouco de decepción por tratárense de temas e lugares moi comúns e recorrentes, non obstante como digo, a escapada ao mal obriga a alma lectora a sorprenderse a cada paso, a retraerse e botar un ollo sobre si mesma, atopando evidencias do mal no seu interior. O fondo pseudoapocalíptico do Fausto non é senón un escenario, un pano pintado, un mural que agacha o verdadeiro caos, o turbulento remuíño no que as almas caen, o seu ego primixenio.

É polo tanto o Fausto, un lugar onde a alma pode ser examinada e sometida ao ollo crítico do lector co seu propio ser. O Fausto é, por tanto, unha referencia de comparación...

A miña próxima lectura <Se o vello Simbad volvese ás Illas, Maese Cunqueiro> ou quizabes <Morte de Rei do escriba Cabana>

martes, 19 de febrero de 2008

Fausto, ou os incertos camiños da alma

Cando comecei a pensar na primeira lectura que quería compartir convosco axiña me veu un autor e un nome. E despois dun tempo preparando un enfoque místico acorde con esta nosa irmandade decidín mudar de obra, de autor, lingua, país e época. A razón é ben simple, unha primeira achega neste proxecto debía ter un algo de maligno, un tanto de inferno salferido de personaxes de corno, tridente e rabo.

Finalmente quero compartir convosco a Lucifer, Satanás, Belcebú, sobranceiramente, neste caso, Mefistófeles. E con que obra mellor que coa peza de Goethe, o Fausto, para escomenzar esta andaina na que nos imos reunindo.

A obra, bebendo dunha tradición alemá iniciada cun personaxe supostamente real (Georgius Faustus), e sobre todo coa publicación de Historia von D. Johann Fausten publicada polo libreiro Johann Spies –é por iso que é coñecida como o "Fausto de Spies". Nesta primeira manifestación do mito de Fausto, bastante exitosa por outra parte, é o protagonista quen convoca ao diaño para realizar un pacto que queda selado con Mefistófeles (un subordinado do demo). Aínda que no resto da historia o mito achégase á súa versión máis coñecida, a transmitida por Goethe, o inicio da relación entre o ser humano é o mal é, neste caso, algo desexado, algo que intencionadamente procura o personaxe. É probablemente este inicio na relación xunto co carácter moralista da obra o que provoca que o Doutor Fausto non teña o privilexio do arrepentimento, condeando a súa alma eternamente ao inferno.

Pouco antes da publicación en 1808 da primeira parte do Fausto de Goethe, retomara Lessing o mito, pero, desta vez, outorgando por vez primeira a oportunidade de redimir as súas faltas, permitindolle deste modo ao doutor a súa salvación.


Fausto de Johann Wolfgang von Goethe
É o Fausto de Goethe o que hoxe en día, empregando termos fílmicos, poderiamos considerar a montaxe final ("Fausto. The final cut") da tradición alemá do mito. Nela, o dramaturgo alemán fai e desfai o novelo, constrúe un Fausto baseado no primixenio pero con engados e modificiacións, creando unha metamorfose de cara a un Fausto universal. E este non é outro que un ser desnortado, un doutor que dedicou por enteiro a súa vida ao estudo, ninguén máis ca el sabe das cousas extraterreas, pero ninguén tan ignorante como el do mundo físico, ninguén tan fóra da caverna.

Non hai que esquecer que en moitas pasaxes da obra Goethe aproveita para facer pequenos escarnios de correntes literarias e mesmo de autores do seu contorno próximo, polo que Fausto ben podería ser un compendio da intelectualidade da época. Con todo, resulta obvio que Fausto ten tanto de individual como de colectivo, polo que podemos establecer dúas vertentes.

De tratalo como un personaxe colectivo estariamos ante unha obra social que procura retratar a intelectualidade da época de explendor do romanticismo alemán. O romanticismo representa unha apertura ao popular, un contacto directo coa cultura propia, que racha cunha tradición secular de intelectualidade pechada e dedicada ao estudo. Fausto vive ese mesmo proceso, o seu encerro non o enche, a súa ansia de saber nunca é saciada. Nese momento aparece Mefistófeles, non como representación do inferno, senón do mundano e do terreal, o anxo caído encadea a súa alma ao mundo terreo.

De tratalo como un personaxe individual atopo no Fausto un sentimento fondamente intimista, a reclusión do artista, a diferenza entre o mundo da alma e o mundo do corpo; unha loita continua entre o querer ser (a alma que se reparte libre e ve o mundo dende o plano cenital) e un corpo ligado a un mundo que non se comprende, do que se ten medo, en definitiva, un corpo que hai que disfrazar e cubir con enfeites.

A viaxe deste Fausto comeza e remata co amor. Na súa concepción colectiva poder podería tratarse como lin nalgures do eterno feminino, que actúa igualmente como condea e como salvación. No terreo persoal o feminino é un personaxe igualmente condenado "Margarita", o feminino actúa como contrapunto e como consciencia de que, contrariamente aos actos da alma, as faltas do corpo afectan aos seres colindantes. E na consciencia disto está, probablemente, a salvación final.

Na imaxe inicial que ilustra esta entrada podedes ver un cartel de primeiros de século dunha representación americana da versión inglesa do Fausto, datada tamén no século XVI e atribuída a Christopher Marlowe, quen parafrasea a Spies a partir da tradución inglesa. A seguinte imaxe pertence a unha edición do Fausto de Spies, mentres que a terceira e última a unha edición da primeira parte do Fausto de Goethe.

viernes, 8 de febrero de 2008

COMEZA A FUNCIÓN

Pasada unha primeira fase de desánimo e de incerteza comezamos a actividade devoradora. Agardamos as colaboracións de todos os irmáns e irmás que foron ou irán sendo convidados a pertencer a esta ilustre agrupación.

Benvidos.