miércoles, 5 de mayo de 2010

Settecento



Settecento é un poema. Cada un dos capítulos ambientados en Venecia comeza con esta fórmula que vai tinguindo de metáforas a cidade das cais. En cada un destes inicios somos envolvidos durante dous (ás veces tres) parágrafos onde a musicalidade, o aire, o ambiente e os recursos son esencialmente líricos. E é que na lectura da nova novela de Calveiro atopamos unha mestura deliciosa de xéneros que nos vai trasladando pola acción, pola contemplación, polo recordo e, ante todo, pola música. Dende a estrutura propia dunha sinfonía esta obra é un libreto barroco no que as melodías percorren as liñas do mesmo xeito que os arpexios sobrevoan o ceo veneciano como tantas veces quixera facer o seu alado león de bronce.

A música, a poesía, a narración pasean por todos os recantos desta historia veneciana que xira arredor da sociedade do xviii na república dos illotes, pero que se afasta do engado da corte ducal para ofrecernos un relato vivo cheo de espazos abertos. A prevalencia destes lugares exteriores faise necesaria nunha vila tan intensamente pechada sobre si mesma, os atrancos da súa composición, o seu íntimo e abafante encerro xeográfico obriga, penso, a mostrarnos as súas rúas, os seus cafés, as súas canles como lugares de acción e encontro.

Settecento é unha lareira. Un lume manso onde lentamente se cociña unha novela que ten os ingredientes necesarios para facer dela unha lectura ampla. Xa que xunto á necesaria narración, a presencia recorrente das melodías e os inicios líricos hai neste prato un espazo importante para a interpretación, para o diálogo fílmico (máis que dramatúrxico) que ofrece un contrapunto de ritmos completo: o lento acorde inmóbil das partes líricas; o movemento piano da descrición; o andante da narración dos acontecementos e finalmente, o allegro dos diálogos. Todo isto compón a melodía de Settecento. Pero, claro, hai máis.

Penso eu que entre as liñas de Settecento circula, como se transitase enmascarado entre as rúas venecianas, o maese Cunqueiro. A narración realista de Calveiro tínguese dunha fantasía cotiá que a min moito me lembra ao mindoniense, quen moi probablemente debeu coñecer e cruzar miradas astutas con Leo na praza de San Marcos ao pouco de dirixirse cara a facenda dos Mocenigo a compartir merenda de castañas e viños doces diante dunha partida de xadrez coa pantasma de Giordano Bruno.

Como en toda peza musical hai momento para o descanso. O interludio compostelán, o grande salto temporal, ten por unha banda este efecto de repouso da acción veneciana, e por outra complementar a historia cun desenlace que me custa definir entre a comedia e a traxedia truncada. Non obstante, este intermedio resúltame un cambio brusco, un contraste diatónico que creba o paso vivo do libro. Por outra banda, a lectura da melodía compostelá recorda quizais demasiado á lectura de Festina Lente, a anterior novela de Calveiro. De todos modos, esta miña impresión habería que entendela do mesmo xeito que se recibe un intermedio cando un disfruta dun espectáculo: o interludio, aínda que necesario, semellaralle que o afasta do seu goce.

Oín xa, que esta novela de Calveiro é unha historia coral. Matizo e eu a chamo polifónica, na que as distintas voces se moven independentes unhas das outras, pero formando un todo harmónico, como non podía ser doutro xeito nunha peza musical como é Settecento.

Título: Settecento
Autor: Marcos (xa sen S.) Calveiro
Editora: Xerais
Ano de publicación: 2010
Recomendable: Si

Esta entrada rematou de comporse 355 anos e un día logo do nacemento de Bartolomeo Cristofori, construtor paduano de instrumentos musicais e inventor do piano.